Een verkrachtingszaak zet Vlaanderen op stelten wanneer een gynaecoloog in opleiding geen straf krijgt. Ook politiek journaliste Isolde Van den Eynde voelde grote verontwaardiging. “De zin over het talent van de dader in de motivatie is minstens fout geformuleerd. Maar wie het vonnis las, beseft ook dat het te kort door de bocht is om te beweren dat hij daarom geen straf kreeg.”
Ja, ook ik viel van mijn stoel door de zin die Vlaanderen in rep en roer zet. Een jongeman, 24 jaar en gynaecoloog in opleiding, wordt veroordeeld voor verkrachting maar krijgt een opschorting van straf. Het lijkt erop dat hij de dans ontspringt, omdat hij specialist in opleiding is. De rechter zegt in de motivatie dat het om een getalenteerde professionele jongeman gaat. “Een opschorting is passend zonder hem maatschappelijk te ontwrichten.” Boem Paukeslag.
Want net als bij het gemediatiseerde proces van Sanda Dia is er zo een schijn van klassenjustitie. Dat zinnetje in de motivatie is minstens fout geformuleerd, omdat het leest als een vergoelijking. Wie het professioneel goed doet, komt met meer weg. Wat als geen gynaecoloog in spe maar een gebuisde pol & soc’er of god verhoede een werkzoekende de studente in Leuven had verkracht? Juist. Een talent zal als argument niet snel in het vonnis staan van een werkloze vreemde snuiter. Al was het maar omdat zijn advocaat dat ook niet zal opwerpen als verdediging. Maar het idee dat de man om die reden zijn straf ontloopt is te kort door de bocht. Maar om dat te weten moet je ofwel de hele rechtszaak hebben gevolgd ofwel het vonnis lezen. Om het geloof in ons rechtssysteem niet volledig te verliezen, heb ik dat laatste toch maar eens gedaan. En dat bracht wat licht in de duisternis.
Voor de jongeman was het een leuke nacht waarin hij eerst dat meisje hielp: hij bracht de verloren gelopen vrouw naar haar vriendinnen in het café maar zij bleken al vertrokken. Hij brengt haar nadien naar het kot van haar vriendinnen, maar de vriendinnen doen niet open en nemen hun telefoon niet op. De studente beslist mee te wandelen naar zijn kot. Een wandeling van een halfuur. Ze kussen die nacht al enkele keren. Op zijn kot leidt dat uiteindelijk tot seks. ‘s Morgens is hij zich van geen kwaad bewust: hij kust haar nog eens, maar ze wil dat niet meer. Klinkt als een ‘one night stand’ met een ongemakkelijke ochtend. Dat is het voor haar zeker. Want zij voelt zich slecht na de seks waar ze zich weinig of zelfs niets van herinnert. Ze was bijzonder dronken.
Dat kan ontaarden in een andere discussie: mag en kan je nog dronken vrijen zonder gevolgen?
En net dat is de reden waarom de rechter oordeelt dat de man schuldig is aan verkrachting. Niet omdat het over bruut geweld gaat, zoals we klassiek denken, maar het principe is: als je dronken bent, kan je geen instemming geven. De dader erkent die redenering. Alleen hij kende haar toestand natuurlijk. Dat kan ontaarden in een andere discussie: mag en kan je nog dronken vrijen zonder gevolgen? Maar de rechter gelooft dat het een rode lijn is. En die grens is helder. Het geeft de vrouw ook erkenning als slachtoffer. Maar dat brengt ons tot het punt waar iedereen over valt: de straf. Of beter: het uitblijven van een straf.
Wie schuldig is aan verkrachting behoort een zware straf te krijgen. Pek en veren. Dat is ons instinctieve gevoel. Vaak niet onterecht, maar het zal mij tegelijk toch verbazen als niet heel wat studenten zich in het verhaal herkennen. En als er genuanceerd naar seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt gekeken, zoals hier gebeurde, dan moet dat ook in de strafmaat gelden. Vroeger was hij misschien niet schuldig bevonden. Zijn toekomst als geniaal gynaecoloog mag geen voordeel bieden tegenover de roestige rekkenvuller, maar een rechter bekijkt zo’n (zeden)zaak echt niet zwart-wit. Recht spreken is mensenwerk. Rechters zijn geen robots die van feit A naar straf B fietsen, ze zien de hobbels onderweg. De rechtsstaat in al zijn nuances is in dit verhaal verloren gegaan. Het is meer dan een talentje dat gered moet worden van het schavot.
Het is aan media om dat beter te duiden, en daar slagen wij niet altijd even goed in. Lees dit dus ook maar als zelfkritiek. Het is ook aan politici - en andere influencers - die op de trein van verontwaardiging springen om zich hierin te verdiepen. Net als klassieke media mikken sommigen daar op de snelle klik, al dan niet in de vorm van een hartje. Maar het is vooral aan justitie om de deuren open te gooien. Om beter uit te leggen waarom dit een vonnis is waarvan sommige (vrouwelijke) advocaten ook erkennen dat het genuanceerd is. Maak die vonnissen anoniem en maak ze publiek. Zoniet wacht de online schandpaal.
